W żadnym innym kraju nie występują w tej ilości podobne budowle jak polskie dwory. Działo się to dlatego, że żaden inny kraj, poza Rzeczpospolitą nie wykształcił tak dużej liczby średniej i drobnej szlachty. Na przestrzeni wieków szlachcic polski ukształtował charakterystyczne tylko dla naszego kraju ośrodki życia na wsi, które na trwałe wpisały się w polski krajobraz i stanowią jego nieodłączną część. Ale szlacheckie, wiejskie rezydencje to też specyficzna kultura, ośrodki życia społecznego i gospodarczego, miejsce przygotowywania i realizacji walki o polskość. Tą ostatnią cechę rozumieli bardzo dobrze zaborcy, którzy po upadku powstania styczniowego (1864 r.) starali się zniszczyć polskie ziemiaństwo i drobną szlachtę. Wiedzieli, że to one były ośrodkami polskości. Ostateczny cios polskim pałacom i dworom zadała w 1944 r. władza komunistyczna, realizując dekret o reformie rolnej. Straciły one wtedy swoich prawowitych właścicieli i ekonomiczną podstawę istnienia. Nowi gospodarze, często przygodni pracownicy PGR-ów, szkoły itp., nie przywiązywali wagi do ich zachowania. Na terenie dzisiejszego powiatu otwockiego pod koniec XIX i na początku XX w. pałace, dwory i dworki znajdowały się aż w 45 miejscowościach. Do naszych czasów dotrwały tylko nieliczne.
OTWOCK. W mieście zachowały się dwa niewielkie dworki. Pierwszy z nich to „Bojarów” przy ul. Kraszewskiego. Murowany, o ciekawej architekturze, wybudowany w 1883 r. przez Konstantego Moës Oskragiełło. Na przełomie XIX i XX w. działał tutaj zakład przyrodoleczniczy. Można było się w nim leczyć metodami tzw. naturalnymi, m. in. poprzez kąpiele słoneczne. Drugi z nich to „Stasinek” przy ul. Zacisznej. Również murowany, o architekturze dworkowej, wzniesiony na przełomie XIX i XX w. Wokół obydwu dworków wprawne oko rozpozna jeszcze elementy założeń parkowych.
DOBRZYNIEC. Na północno- zachodnim krańcu wsi znajduje się niewielki, murowany dworek, wybudowany w XIX w. w otoczeniu parku krajobrazowego o powierzchni 4 ha, malowniczo opadającego nad Świder. W XIX w. właścicielem majątku był Ludwik Adam Dmuszewski ( 1770- 1847), jeden z najpopularniejszych ludzi w Warszawie: aktor, pisarz sceniczny, działacz społeczny, dziennikarz, dyrektor Teatru Narodowego, wykładowca w Szkole Dramatycznej, autor i tłumacz na język polski sztuk teatralnych, a 100 przetłumaczył i zaadaptował dla sceny polskiej. Redagował i wydawał „Rocznik Teatru Narodowego” i od 1821 r. „Kurier Warszawski”.
GLINIANKA. Przy rozwidleniu dróg do Otwocka i Malcanowa znajduje się rozległy park z licznymi okazami starodrzewu oraz pomnikami przyrody i zespołem 7 stawów. Na skraju parku, na lokalnej wyniosłości terenu wznosi się XIX w., murowany dwór „Wawrzynczew”, wzniesiony na planie prostokąta dla Mossakowskich. Po kilku przebudowach (szczególnie z okresu powojennego) zatracił cechy stylowe. W 1920 r. w rejonie dworu doszło do bitwy żołnierzy polskich z oddziałami bolszewickimi.
JANÓWEK.(Zakręt). W XIX w. istniała we wsi wytwórnia kafli (tzw. kaflarnia). Obok fabryki dla właścicieli kaflarni w połowie XIX w. został wybudowany murowany, klasycystyczny dwór. Przez kilka lat w dworze znajdowała się kaplica p.w. św. Pawła Apostoła.
CELESTYNÓW. Obecnie istniejący klasycystyczny murowany dworek „Radzin” został zbudowany w I. 1872-1875 przez Celestyna Polakiewicza. W czasie okupacji dwór był bazą żołnierzy AK i Szarych Szeregów z miejscowej placówki AK „Wilk”. Prowadzono w nim też tajne nauczanie. Dwór otacza park ze starodrzewem i pomnikami przyrody.
WOLA DUCKA. W lesie na wschód od wsi do dnia dzisiejszego zachował się dworek „Rózice” z początku XX w. W otoczeniu resztki parku krajobrazowego i zespołu stawów. Droga do dworu prowadzi groblą.
OSTROWIK. Na skraju wsi, przy szosie lubelskiej zachował się murowany dworek z przełomu XIX i XX w. w otoczeniu, założonego wcześniej parku krajobrazowego. Od 1949 r. mieści się tutaj filia Obserwatorium Astronomicznego UW (www.astrouw.edu.pl).
RADACHÓWKA. W wschodniej części wsi nazywanej Huta Radachowska, znajduje się urokliwy, drewniany dwór z początku XIX w. Wzniesiony dla Pfeifferów, należy obecnie do rodziny Szlenkierów. Wokół dworu zachowała się resztka parku krajobrazowego z XIX w. z licznymi okazami starodrzewu. Miejsce licznych plenerów filmowych i malarskich.
SĘPOCHÓW. Nad Świdrem zachował się klasycystyczny murowany dwór z II połowy XIX w. W otoczeniu znajdują się resztki parku krajobrazowego.
SIEDZÓW. Nad starorzeczem Wisły zachował się drewniany dwór z ok. 1890 r. wybudowany dla Daszewskich. Wokół dworu rozciąga się dwuhektarowy park z II połowy XIX w. z licznymi okazami starodrzewu.
SOBIEKURSK. Na tyłach ośrodka zdrowia zobaczyć można murowany dwór Zawadzkich, z początku XIX w. Budowla ta została wybudowana na piwnicach z XVII w. w pozostałych po poprzednim dworze. Wokół dworu zachowały się nikłe resztki parku krajobrazowego z pierwszej połowy XIX w. ze starą lipą, dębem w alei dojazdowej i stawem. W XVI w. Sobiekurscy, pierwsi właściciele majątku, szczycili się posiadaniem własnej biblioteki.
SUFCZYN. W wschodniej części wsi zobaczyć można murowany, klasyczny dwór „Dudzianka” z 1827 r., należący pierwotnie do Pawła Piątkowskiego, znanego mecenasa przy Sądzie Najwyższej Instancji Królestwa Polskiego. Wokół dworu zachował się park krajobrazowy z XIX w. i zegar słoneczny z 1836 r.
WIĄZOWNA. W centrum wsi wznosi się dziewiętnastowieczny, neobarokowy pałac Lubomirskich. W jego otoczeniu zachował się rozległy park krajobrazowy nad Mienią, a w nim liczne pomniki przyrody oraz ślady fos, mostków i innych budowli parkowych. Nieopodal pałacu znajduje się murowany dwór Chrzanowskich, następnie Neumanów, z końca XIX wieku, w otoczeniu resztek parku krajobrazowego, z pozostałością tarasu widokowego wychodzącego na błonia.
ZAGÓRZE. Na terenie szpitala znajduje się murowany dworek „Wyraj”, wzniesiony na początku XX w. przez Leona Chrzanowskiego. W nim, w latach 1919- 1921, mieszkała znana pisarka Maria Rodziewiczówna. Tutaj napisała „Lato leśnych ludzi” oraz „Gniazdo Białozora”.
ZAMAJDAN- OLSZYNY. W miejscu zwanym „Na Kośnym” zachował się wzniesiony pod koniec XIX w. przez Leona Chrzanowskiego murowany dworek. W okresie okupacji hitlerowskiej we dworze gościli: gen. Michał Kraszewicz- Tokarzewski „Torwid”, płk Stefan Rowecki „Grot”, delegat rządu Jan Stanisław Jankowski, Zofia Kossak- Szczucka i szef departamentu zagranicznego delegatury Rządu na Kraj, Roman Knoll. Wokół dworu zachował się częściowo park krajobrazowy z okazami starodrzewu oraz pomnikową aleją dojazdową, nazywaną „Aleją Grota - Roweckiego”.
OTWOCK WIELKI. Na sztucznej wyspie, nad jeziorem Rokola wznosi się okazały, barokowy pałac Bielińskich, wzniesiony w latach 1693- 1703 przez Kazimierza Ludwika Bielińskiego, marszałka wielkiego koronnego. Tutaj w latach 1705- 1706 podczas spotkań Augusta II z carem Piotrem Wielkim doszło do pierwszych rozmów o rozbiorach Polski, tzw. „grand desseign”. W XIX w. pałac wielokrotnie zmieniał właścicieli, m. in. Kurtzów i Jezierskich. W czasie I wojny światowej stacjonujące tu wojska niemieckie niszczą go i rabują. Po 1945 roku pałac zostaje upaństwowiony. Obecnie udostępniony jest do zwiedzania. Znajduje się w nim Muzeum Wnętrz (Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie). Wokół pałacu zachował się rozległy park krajobrazowy z XVIII w.
KOŁBIEL. Zespół pałacowo - parkowy Zamoyskich „Stara Wieś”. Znajduje się tutaj neorenesansowy pałac z ok. 1866 r. wzniesiony według projektu Leandra Marconiego. Wokół zachował się park krajobrazowy, a w nim granitowy obelisk ku czci hrabiego Józefa Zamoyskiego, z napisem „Józef hr. Zamoyski założyciel postępowego gospodarstwa w Starej Wsi 1866- 1878”.
SOBIENIE SZLACHECKIE. Znajduje się tutaj klasycystyczny pałac Jezierskich z połowy XIX w. Obecnie własność prywatna. Wokół pałacu zachował się fragment parku krajobrazowego ze stawem o powierzchni 6 ha i okazami starodrzewu.
RUDNO. We wsi zachował się klasycystyczny pałac wybudowany ok. 1800 r., według projektu Hilarego Szpilowskiego dla chorążego warszawskiego Marcina Chrzanowskiego. Po II wojnie światowej mieścił się tutaj m. in. Dom Pamiętnikarstwa Polskiego PAN. Wokół pałacu rozciąga się park krajobrazowy z okazami starodrzewu, aleją dojazdową i podjazdem na osi do frontu.
